Podatek od wzbogacenia

17.05.2019

Pracujemy po to, by zapewnić sobie nie tylko godne życie, ale też po to, by się wzbogacić – np. kupić lepszy, nowszy lub nowy samochód. Może się zdarzyć, że stajemy się beneficjentem spadku lub darowizny. Takie  koleje rzeczy mają swoje konsekwencje. Nasz majątek znacznie się zwiększa, ale zostajemy też zobligowani do zapłacenia podatku. Potocznie nazywana „podatkiem od wzbogacenia” danina musi zostać złożona w Urzędzie Skarbowym jeśli tylko nasz majątek wystrzeli w górę. Czy zawsze musimy płacić podatek? Jak to wygląda w praktyce? Może istnieją sytuacje, w których podatku nie musimy płacić?

Czym tak naprawdę jest podatek od wzbogacenia?

Możemy być zaskoczeni wpisując w wyszukiwarkę frazę „podatek od wzbogacenia”. Wyniki będą zadziwiająco oszczędne. Dlaczego? W języku prawnym „podatek od wzbogacenia” nie występuje. Ma on swoje odpowiedniki w postaci Podatku od Czynności Cywilnoprawnych (PCC) oraz Podatku od Spadków i Darowizn.

Jakie są krótkie definicje podatków:

• Podatek od Czynności Cywilnoprawnych – Podatek od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC) to danina, którą należy opłacić od dokonania czynności prawnych, które nie zostały obciążone podatkiem VAT. Wysokość PCC jest zróżnicowana i uzależniona od podstawy opodatkowania,
• Podatek od Spadków i Darowizn – to podatek bezpośredni, wymierzony w przyrost masy majątku danej osoby. Co ciekawe, mimo że podatek ten pobierają urzędy skarbowe, stanowi on dochód samorządu.

W jakich okolicznościach jesteśmy zobowiązani odprowadzić podatki od czynności cywilno-prawnych oraz od spadków i darowizn i kto to ma zrobić?

# Podatek od Czynności Cywilnoprawnych

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. dotyczącej PCC trzeba opłacić od następujących czynności prawnych:

• umowa sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych – przy zawieraniu umowy sprzedaży opłatę wnosi kupujący, przy zamianie płacą obie strony,
• ustanowienie hipoteki – płaci składający oświadczenie woli o ustanowieniu hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności – płaci użytkownik lub osoba nabywająca służebność,
• umowa dożywocia – płaci nabywca nieruchomości;
• umowa o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – płaci podmiot nabywający rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności,
• umowa depozytu nieprawidłowego – płaci przechowawca,
• umowa pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku – w tym przypadku płaci pożyczkobiorca,
• umowa darowizny – płaci obdarowany,
• umowa spółki – płacą wspólnicy, przy pozostałych umowach spółki – spółka.

# Podatek od spadków i darowizn

Jeśli dobrze przestudiujemy ustawę o tym podatku znajdziemy tam fragment, w którym wprost podane są okoliczności, w których zobowiązani jesteśmy do odprowadzenia podatku. Są to:

• dziedziczenie, zapis zwykły, dalszy zapisu, zapis windykacyjny, polecenia testamentowe (otrzymanie spadku),
• darowizny, polecenia darczyńcy,
• zasiedzenia,
• nieodpłatne zniesienia współwłasności,
• zachowek, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu,
• nieodpłatna:
  • renty,
  • użytkowanie,
  • służebność.

Obowiązkiem zapłaty zobligowane są osoby fizyczne, które otrzymały majątek w spadku. Dotyczy to sytuacji, kiedy jego wartość przekracza kwotę wolną od podatku.

W jaki sposób opłaca się podatki?

Jeśli chodzi o PCC to podatnik, czyli nabywca, ma dokładnie 14 dni na to by wywiązać się z obowiązku odprowadzenia podatku. Czyli jeśli kupiliśmy samochód 4 kwietnia, czas na opłacenie podatku mamy do 18 kwietnia.

Pamiętajmy też o tym, że nie otrzymamy żadnego wezwania do opłacenia PCC. Jako podatnicy musimy samodzielnie ustalić kwotę podatku i osobiście go opłacić. W tym celu musimy wypełnić formularz PCC-3 i złożyć go w Urzędzie Skarbowym właściwym dla miejsca zamieszkania. Kolejną czynnością będzie opłacenie podatku w kasie placówki lub przelewem na konto.

W przypadku podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podlega majątek, którego wartość przekracza kwotę wolną od podatku. Wówczas należy złożyć w odpowiednim urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (SD-3) lub wspólnego zeznania podatkowego (SD-3 oraz SD-3/A). Na operację mamy miesiąc, licząc od dnia uprawomocnienia postanowienia sądu, który stwierdził nabycie spadku lub zarejestrował akt poświadczenia (czyli testament) dziedziczenia przez notariusza.

Natomiast płatność podatku od spadków i darowizn musimy dokonać w terminie 14 dni od dnia doręczenia podatnikowi decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość podatku.

Jakie są stawki dla podatków „od wzbogacenia”?

# Stawki dla Podatku od Czynności Cywilnoprawnych

# Stawki dla Podatku od Spadków i Darowizn

By móc właściwie określić stawki dla tego podatku należy też znać grupy podatkowe. Wyróżnia się:

• Grupę I – do tej grupy należą:
  • małżonek,
  • wstępni, czyli rodzice, dziadkowie, pradziadkowie,
  • zstępni, czyli dzieci, wnuki, prawnuki
  • pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa
• Grupę II – do grupy drugiej zalicza się:
• zstępnych rodzeństwa, np. dzieci siostry, wnuki brata,
• rodzeństwo rodziców, np. ciotki, wujowie,
• zstępni i małżonkowie pasierbów,
• małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków,
• małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki),
• Grupę III: pozostali nabywcy.

Wyróżnia się jeszcze jedną grupę, którą zwyczajowo nazywa się zerową. W tej grupie znajdują się małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym oraz macocha.

Poza grupą zerową, każdą z grup podatkowych obowiązują trzy stawki podatku, które wzrastają razem z wartością majątku oraz przy coraz słabszym pokrewieństwie pomiędzy podatnikiem a osobą, która zaznaczyła nas jako spadkobierców.

Stawki dla grupy I:

• do wartości 10 278 zł - 3%
• od wartości od 10 278 zł do 20 556 zł - 5%
• od wartości powyżej 20 556 zł - 7%.

Stawki dla grupy II:

• do wartości 10 278 zł - 7%
• od wartości od 10 278 zł do 20 556 zł – 9%
• od wartości powyżej 20 556 zł – 12%.

Stawki dla grupy II):

• do wartości 10 278 zł - 12%
• od wartości od 10 278 zł do 20 556 zł – 16%
• od wartości powyżej 20 556 zł – 20%.

Czy można uniknąć opłat związanych z podatkiem „od wzbogacenia”?

W przypadku PCC ustawa w art. 8 i 9 z detalami opisuje podmiotowe i przedmiotowe zwolnienia z obowiązku opłacania podatku. Zwolnieniu z tego podatku podlegają np.:

• transakcje, w których stroną są jednostki samorządu terytorialnego,
• sprzedaż walut obcych,
• sprzedaż obligacji skarbowych,
• sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł.

Pamiętajmy jednak o tym, by przestudiować przepisy. Sprawdzajmy dokładnie czy dokonana czynność cywilnoprawna nie nakłada na nas obowiązku odprowadzenia podatku.

Podatek od spadków i darowizn nie dotyczy:

• osób zaliczanych do I grupy podatkowej, gdy wartość otrzymanego majątku od jednej osoby nie przekracza 9 637 zł,
• osób zaliczanych do II grupy podatkowej, jeżeli wartość otrzymanego majątku od jednej osoby nie przekracza 7 276 zł
• pozostałych osób, jeżeli wartość darowanego majątku od jednej osoby nie przekracza 4 902 zł.

Zbiorcze deklaracje PCC – nowe przepisy od 2019 r.

Od 1 stycznia 2019 roku umożliwiono złożenie zbiorczej deklaracji i jednorazowe wpłacenie PCC. Tego rodzaju udogodnienie to dobra wiadomość m.in. dla pożyczkobiorców, nabywców dzieł sztuki, dealerów i komisów samochodowych. Wprawdzie działalność dealerów, komisów samochodowych czy nabywców dzieł sztuki opiera się na sprzedaży, to nie zapominajmy o tym, że zajmują się oni także kupowaniem. Zbiorcze deklaracje i jednorazowe opłacanie PCC to oszczędność czasu, czyli duże udogodnienie.

Korzystnie rozwiązano również sprawę związaną z podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Od 2019 r. stawka tego podatku od pożyczki oraz od depozytu nieprawidłowego spadła z 2% do 0,5%.