PPK - co z wcześniejszą wypłatą środków?

28.10.2019

Pracownicze Plany Kapitałowe to program oszczędnościowy, który z założenia ma być wsparciem finansowym przede wszystkim dla osób po 60-tym roku życia. Istnieją różne formy wypłacania środków z programu. Czy jest jednak możliwa wypłata oszczędności przed osiągnięciem zakładanego wieku? Jakie są konsekwencje takiego działania?

Ogólne zasady korzystania ze środków zgromadzonych na rachunku PPK

Pracownicze Plany Kapitałowe to program oszczędnościowy stworzony z myślą o emeryturze. Z uwagi na to korzystanie ze środków zgromadzonych w ramach PPK jest szczególnie korzystne po ukończeniu 60. roku życia.

Wszyscy uczestnicy programu, spełniający wymogi związane z wiekiem, mogą swobodnie korzystać z pieniędzy znajdujących się na koncie w instytucji finansowej, która zarządzała ich środkami przez cały czas przynależności do programu. W ramach tego swobodnego korzystania możliwe jest:

• dalsze gromadzenie środków na swoim rachunku w ramach PPK;
• jednorazowa wypłata środków, której wysokość jednak nie przekroczy 25% wszystkich zgromadzonych oszczędności. W tym przypadku pozostałe 75% środków musi zostać wypłacone w co najmniej 120 ratach. Wypłaty te zwolnione będą z podatku od zysków kapitałowych;
• wypłata środków w dowolnej liczbie rat, a także w dowolnej wysokości, z zaznaczeniem, że jeżeli okres wypłat będzie krótszy niż 10 lat konieczna będzie zapłata podatku od zysków kapitałowych;
• wypłata transferowa, czyli przeniesienie zgromadzonych środków na rachunek zakładu ubezpieczeń lub też terminowej lokaty oszczędnościowej;
• rezygnacja z uczestnictwa w programie, a tym samym całkowite wycofanie środków ze swojego rachunku;
• wypłata środków w ramach tzw. świadczenia małżeńskiego, z zaznaczeniem, że każdy z małżonków ma ukończone 60. lat i posiadają oni rachunki PPK w tej samej instytucji finansowej. 

Wcześniejsza wypłata środków w przypadku poważnej choroby

Z założenia wypłata środków zgromadzonych w PPK, bez konsekwencji finansowych, jest możliwa po ukończeniu 60. roku życia. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły.

Jednym z nich jest poważna choroba, która dotknie uczestnika programu, jego współmałżonka lub dziecko. W ustawie o PPK do poważnych chorób zakwalifikowano m.in. nowotwory złośliwe, chorobę Alzheimera, chorobę Parkinsona, HIV czy gruźlicę. W takiej sytuacji wypłata środków możliwa jest w dowolnym momencie, jednak dotyczy ona maksymalnie 25% zgromadzonych pieniędzy na rachunku. Takiej wypłaty można dokonać na wniosek uczestnika programu złożony w instytucji finansowej, która zarządza jego pieniędzmi. Do wniosku należy dołączyć jeden z dwóch wymaganych dokumentów:

• orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy

lub

• zaświadczenie lekarskie potwierdzające zachorowanie na jedną z chorób zakwalifikowanych w ustawie o PPK jako poważne.

Dostępne są dwie możliwości wypłaty: jednorazowa lub ratalna, a takich wypłat może być więcej (np. w przypadku, gdy zachoruje więcej niż 1 osoba w rodzinie), o ile zostaną spełnione konkretne warunki.

Co ważne środków tych nie trzeba zwracać do PPK, nie są one opodatkowane, a to na co konkretnie uczestnik programu wyda pobraną sumę nie jest weryfikowane.

Wypłata środków na cele mieszkaniowe

Drugą przesłanką pozwalającą na wcześniejszą wypłatę środków z rachunku PPK jest przeznaczenie ich na cele mieszkaniowe, najczęściej jako wkład własny do zaciągnięcia kredytu na zakup nieruchomości lub na budowę domu.

W tym przypadku jednak, inaczej niż przy chorobie, pobraną sumę trzeba będzie zwróci do PPK, a wypłacić można nawet całość zgromadzonych środków na rachunku. Wypłata tej sumy wiąże się z zawarciem umowy z instytucją finansową, która zarządza środkami uczestnika programu. Umowa ta określa wszystkie zasady oraz terminy związane ze zwrotem wypłaconych pieniędzy, z zaznaczeniem, że zwrot tych środków należy rozpocząć nie później niż 5 lat od dnia wypłaty środków, a okres spłaty wypłaconej sumy nie może być dłuższy niż 15 lat.

Dodatkowym ograniczeniem jest wiek uczestników programu – nie mogą oni mieć ukończonego 45. roku życia. W przypadku niewywiązania się z konieczności zwrotu środków konieczna będzie zapłata tzw. podatku od zysków kapitałowych od kwoty niedokonanego w terminie zwrotu.

Rezygnacja z uczestnictwa w programie PPK i jej konsekwencje

Każdy uczestnik programu ma również możliwość wycofania całości zgromadzonych środków w dowolnym momencie jeszcze przed ukończeniem 60. roku życia bez konieczności podania przyczyny. Takie wycofanie oszczędności musi być poprzedzone wnioskiem o zwrot środków. Wiąże się to jednak z pewnymi konsekwencjami. Zgromadzone na rachunku środki zostaną pomniejszone o:

• 30% łącznej wartości wpłat od pracodawcy. Środki te zostaną przekazane do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dlatego, że wpłaty od pracodawcy były zwolnione ze składek na ubezpieczenie społeczne;
• 19% podatku od wartości wypracowanego zysku z inwestycji, warto jednak wiedzieć, że nie wiąże się to z utratą zysków wygenerowanych przez instytucję zarządzającą środkami uczestnika programu, a także wpłat dokonanych przez samego uczestnika, ponieważ pieniądze te przez czas przynależenia do programu pracowały same na siebie;
• dopłat ze strony państwa tj. wpłaty powitalnej w wysokości 250 zł oraz wpłat rocznych w wysokości 240 zł. Z założenia Pracownicze Plany Kapitałowe mają wspierać oszczędzanie na późne lata, dlatego też rezygnacja z uczestnictwa w programie przed osiągnięciem określonego wieku wiąże się z utratą środków finansowanych przez państwo.

Warto wiedzieć, że w przypadku śmierci uczestnika programu środki zgromadzone w ramach PPK podlegają dziedziczeniu lub też mogą trafić do innej osoby, o ile uczestnik programu wskazał uposażonego.