Lektura na 5 minut.

Ten tekst jest aktualizacją materiału pt. „Możemy się wzbogacić o 130 mld zł i to już w 2020 r.”, który ukazał się na naszej stronie 1 stycznia 2020 r. Możemy się wzbogacić o 130 mld zł i to już w 2020 r. (nntfi.pl)

To duże pieniądze, a skoro tak – duże emocje. Postanowiliśmy więc uporządkować informacje, które o likwidacji OFE mamy na dziś. Szczególnie w zakresie współistnienia nowych IKE z dotychczasowymi IKE.

Nie odpowiemy na pytanie co wybrać – IKE czy ZUS. Zastanowimy się za to jak „nowe” IKE będą współdziałały ze „starymi” IKE oraz innymi produktami emerytalnymi. Na potrzeby tego tekstu dla odróżnienia IKE, które powstaną z przekształcenia OFE nazwiemy IKE Bis, a dotychczasowe IKE – po prostu IKE.

Na początek musimy zaznaczyć, że  projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeniesieniem środków z otwartych funduszy emerytalnych (OFE) na indywidualne konta emerytalne (IKE) nie został jeszcze przegłosowany przez parlament ani podpisany przez prezydenta. W toku prac legislacyjnych może się więc jeszcze zmienić. Rząd dąży do tego, żeby ustawa weszła w życie 1 czerwca 2021 r.

IKE opcją domyślną. Z gwarancją prywatności i dziedziczeniem

Przekształcenie OFE w IKE przewiduje, że pieniądze zapisane w Twoim OFE zostaną pomniejszone o 15 proc. i automatycznie przekazane do IKE Bis 28 stycznia 2022 r. Również tego dnia powszechne towarzystwa emerytalne (PTE) zarządzające OFE przekształcą się w towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI).

Skąd te 15 proc.?

To tzw. opłata przekształceniowa, która zostanie przekazana do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) w zamian za sprywatyzowanie publicznych pieniędzy. Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, środki w OFE nie są Twoje, tylko państwowe - tak zawyrokował Trybunał Konstytucyjny 4 listopada 2015 r.

Pieniądze w IKE Bis, zgodnie z ustawą, mają być Twoją własnością i będą dziedziczone, w przeciwieństwie do środków w OFE. Plusem zapłacenia 15 proc. daniny dziś jest to, że od wypłaty oszczędności z IKE Bis (jednorazowo lub w ratach – do wyboru) nie będziesz już musiała/musiał zapłacić PIT będąc na emeryturze. Inna sprawa, że 15 proc. dziś to więcej niż 17 proc. (I próg podatkowy) za 30 lat – z czasem wartość pieniądza maleje.

Obowiązek zapłacenia opłaty przekształceniowej powstanie 3 stycznia 2022 r. i zostanie ona przekazana automatycznie do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w dwóch ratach – pierwszej do 11 lutego 2022 r. (70 proc. wartości opłaty przekształceniowej), drugiej do 28 października 2022 r. (30 proc. wartości opłaty).

ZUS bez opłaty przekształceniowej, za to z podatkiem

Jeżeli zamiast IKE Bis wolisz ZUS, będziesz musiała/musiał to zgłosić za pośrednictwem deklaracji składanej do Twojego OFE, zawierającej Twoje dane osobowe i korespondencyjne. Będą na to dwa miesiące – od 1 czerwca 2021 r. do 2 sierpnia 2021 r. W projekcie ustawy czytamy: „termin do złożenia deklaracji uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem deklaracja została nadana w polskiej placówce pocztowej”.

W przypadku wyboru ZUS aktywa z OFE trafią do Funduszu Rezerwy Demograficznej (mogą się w nim znajdować prawdziwe aktywa finansowe, a nie tylko „księgowe zapisy” tak jak w FUS) a ich równowartość zostanie zaksięgowana na Twoim koncie w FUS i powiększy emeryturę wypłacaną przez ZUS.

W razie wyboru ZUS jednostki rozrachunkowe OFE zostaną umorzone 29 listopada 2021 r. według wyceny z 26 listopada 2021 r. lub z 1 czerwca 2021 r. jeżeli ta druga wartość będzie wyższa. ZUS zewidencjonuje te środki na subkoncie w FUS z datą 4 września 2021 r.

Od wypłat będziesz musiała/musiał zapłacić PIT, a środki nie będą dziedziczone. Stopa zwrotu z inwestycji osiągnięta przez FRD nie będzie miała wpływu na wysokość Twojej emerytury, której wartość – w przypadku wyboru ZUS – będzie zależeć od wskaźnika waloryzacji.

Nowe IKE a stare IKE

Aktywa zgromadzone w IKE Bis będą dwojakiego rodzaju:

• pierwsze, to te pochodzące z przekształcenia OFE. Będziesz mogła/mógł je wypłacić dopiero po osiągnięciu wieku emerytalnego i będą inwestowanie najpierw w „subfunduszu emerytalnym”, a na 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego w „subfunduszu przedemerytalnym”. Więcej o strategii tych funduszy przeczytasz pod koniec tekstu,
• drugie, to twoje dobrowolne wpłaty na zasadach dotychczasowych wpłat do IKE, co oznacza, że będziesz mogła/mógł je wypłacić w całości lub w części, w dowolnym momencie, również przed osiągnięciem 60. roku życia. Te środki trafią do wybranych przez Ciebie funduszy w ofercie TFI prowadzącego IKE Bis. Możesz wybrać „subfundusz emerytalny” lub „subfundusz przedemerytalny” albo każdy inny fundusz w ofercie TFI prowadzącego IKE Bis. Nie musisz się martwić, że środki pochodzące z dobrowolnych wpłat „pomieszają się” z tymi pochodzącymi z przekształcenia OFE. Te drugie będą specjalnie oznaczone przez agenta transferowego. Nawet jeżeli Twoje dobrowolne wpłaty trafią do „subfunduszu emerytalnego” będziesz mogła/mógł je wycofać w każdej chwili.

Będziesz mogła/mógł przetransferować środki powstałe z przekształcenia OFE w IKE Bis do innego, wybranego przez ciebie IKE Bis pod warunkiem, że będzie to właśnie IKE Bis, czyli takie IKE, które również będzie zarządzać SFIO powstałym z przekształcenia OFE z wydzielonymi „subfunduszem emerytalnym” i „subfunduszem przedemerytalnym”.

Oszczędności, które teraz masz w zwykłym IKE, też będziesz mogła/mógł przenieść do IKE Bis na tej samej zasadzie, na jakiej dziś odbywają się transfery między IKE (wypłata transferowa). Transfer odbędzie się w ramach części oszczędności dobrowolnych – zasili dowolne wybrane przez Ciebie fundusze w IKE Bis.

Wypłatę transferową z pracowniczego programu emerytalnego (PPE) też będziesz mógł dokonać na IKE Bis. A także z części dobrowolnych wpłat na IKE Bis do zwykłego IKE.

Niemożliwe natomiast będzie przeniesienie środków z „subfunduszu emerytalnego” lub „subfunduszu przedemerytalnego” powstałych z przekształcenia OFE, do innych funduszy dostępnych w IKE Bis czy w IKE.

Limit wpłat do IKE x1, a nie x2

Do tej pory mogłaś/mogłeś mieć tylko jedno IKE. Odkąd OFE zostaną zamienione w specjalistyczne fundusze otwarte opakowane w IKE Bis – będziesz mogła/mógł mieć dwa. Ale uwaga! Roczny limit wpłat do IKE – trzykrotność przeciętnego prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia brutto – będzie dzielony między IKE a IKE Bis.

Jeżeli więc chcesz uniknąć podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki) przy wypłacie dobrowolnych oszczędności, suma rocznych wpłat do IKE i rocznych wpłat do IKE Bis będzie się musiała równać rocznemu limitowi wpłat na IKE. Tę wartość publikuje Minister Rodziny i Polityki Społecznej i w 2021 r. wynosi ona 15 777 zł.

Mniej ryzyka bezpośrednio przed emeryturą

W początkowych latach działalności „subfundusze emerytalne” będą dość agresywnymi funduszami akcji polskich. Udział polskich instrumentów udziałowych w ich aktywach będzie stopniowo rósł w porównaniu z tym, co teraz jest w OFE, aż sięgnie minimum 90 proc. na koniec 2022 r. Następnie będzie stopniowo spadać, by na koniec 2037 r. wynosić 60 proc.

Na pięć lat przed emeryturą oszczędności z „subfunduszu emerytalnego” zostaną przeniesione do „subfunduszu przedemerytalnego”, w którym z kolei co najmniej 85 proc. portfela będą zajmowały mało ryzykowne instrumenty finansowe – papiery dłużne takie, jak obligacje, depozyty bankowe itp.

Częścią dobrowolną IKE Bis będziesz sterowała/sterował sam – żadne automatyczne zmiany tam nie zajdą.

Sprawdź na czym stoisz

Jeżeli nie wiesz jaka instytucja finansowa (powszechne towarzystwo emerytalne – PTE) zarządza Twoim OFE oraz ile masz tam zgromadzonych środków – możesz o to zapytać w najbliższym oddziale ZUS lub - co zdecydowanie polecamy – zarejestrować się bezpłatnie w tzw. PUE (Platformie Usług Elektronicznych) ZUS. Dzięki temu sprawdzisz nie tylko stan Twojego rachunku OFE, ale również m.in. oszacujesz wartość emerytury korzystając z zaawansowanego kalkulatora. Te oraz inne przydatne informacje są dostępne po zalogowaniu do konta PUE w sekcji: „Ubezpieczony” (w prawym górnym rogu).