Wszystko o opłatach

Jak wszystkie inne usługi, z których korzystasz, inwestowanie w fundusz inwestycyjny wiąże się z określonymi kosztami. Warto zatem wiedzieć, jakie opłaty mogą być pobierane, jaki mają wpływ na wyniki oraz gdzie szukać o nich informacji.

Koszty związane z prowadzeniem TFI i zarządzaniem funduszami to nie tylko zatrudnianie giełdowych analityków, zarządzających i doradców inwestycyjnych, ale także prawników, wyspecjalizowanych księgowych czy informatyków.

 

Istotnymi kosztami są również: obsługa transakcji przez domy maklerskie, korzystanie z obowiązkowych usług banku depozytariusza, agentów transferowych oraz audytowanie sprawozdań finansowych funduszy przez biegłych rewidentów. Wszystkie te działania mają na celu jak najlepszą ochronę naszych Klientów. Skąd zatem bierzemy na to środki?

Jakie opłaty wiążą się z inwestycją w fundusze?

Działalność TFI oraz dystrybutorów finansowana jest z pobieranych opłat. Warto zapoznać się z ich wysokością przed inwestycją w dany fundusz.

  • Opłata za zarządzanie

    To najważniejsza opłata pobierana przez TFI, z której pokrywamy koszty działania firmy
    i funduszu. Podaje się ją jako procent pobierany od zainwestowanych środków w skali roku. Jest ona naliczana codziennie jako 1/365 rocznej opłaty. W praktyce im większą część portfela funduszu stanowią akcje, tym opłata za zarządzanie jest wyższa.

    Na przykład przy inwestycji 1000 zł na okres jednego roku w fundusz o opłacie  za zarządzanie 3,5% (maksymalna opłata za zarządzanie pobierana przez NN Investment Partners TFI S.A. w wybranych funduszach akcyjnych) pobierzemy opłatę równą 35 zł (dla uproszczenia zakładamy, że wartość funduszu nie zmienia się).  Natomiast w przypadku inwestycji trwającej 1 miesiąc pobrana opłata wyniesie 1/12, czyli  2,92 zł.

    Warto wiedzieć, że:

    • Zależy nam abyś zarabiał jak najwięcej.Taka konstrukcja opłaty za zarządzanie sprawia, że bardzo zależy nam, aby fundusze przynosiły jak najlepsze zyski. Gdy osiągamy lepsze wyniki inwestycyjne, a aktywa funduszu oraz wyceny jednostek uczestnictwa rosną, zarówno klienci, jak i my, zarabiamy więcej. Gdy wartość twojej inwestycji spada, proporcjonalnie spadną też nasze przychody z tytułu opłaty za zarządzanie.
    • Opłata za zarządzanie jest uwzględniona w przedstawianych wynikach inwestycyjnych- zarówno w notowaniach na stronie internetowej, jak i materiałach marketingowych oraz dokumentach prawnych. Oznacza to, że publikowane wyniki funduszu oraz wartość netto jednostki uczestnictwa podane są już po odjęciu opłaty za zarządzanie.
    • TFI dzieli się opłatą za zarządzanie z dystrybutorami funduszu -  jest to wynagrodzenie za pośrednictwo w sprzedaży.
    • Wysokość opłat za zarządzanie znajdziesz w kartach funduszy i prospektach informacyjnych. Dla funduszy inwestycyjnych NN znajdziesz je tutaj.
  • Opłata dystrybucyjna

    To najważniejsza opłata pobierana na rzecz dystrybutora funduszu. Jest ona wynagrodzeniem dystrybutora za pośrednictwo w sprzedaży. Podaje się ją jako procent pobierany od wpłaconej przez Ciebie kwoty na początku inwestycji.

    Na przykład przy inwestycji 1000 zł w fundusz o opłacie dystrybucyjnej 5% (maksymalna opłata dystrybucyjna), dystrybutor otrzyma opłatę równą 50 zł. Zatem faktycznie zainwestujesz w fundusz 950 zł.

    Warto wiedzieć, że:

    • Wysokość opłaty dystrybucyjnej waha się w zależności od dystrybutora i zazwyczaj maleje wraz z rosnącą sumą wpłaconych do funduszu środków. Aktualne tabele opłat dystrybucyjnych wszystkich naszych dystrybutorów możesz sprawdzić tutaj.
    • Przy dokonaniu konwersji, bądź zamiany z funduszu o niższej opłacie dystrybucyjnej do funduszu o wyższej opłacie, pobierana jest opłata wyrównawcza, stanowiąca różnicę między wyższą opłatą dystrybucyjna obowiązującą w funduszu docelowym, a niższą opłatą dystrybucyjną pobraną uprzednio przy nabyciu jednostek uczestnictwa.
    • Warto zwracać uwagę na prowadzone przez dystrybutorów promocje dotyczące okresowych obniżek lub całkowitego znoszenia opłat dystrybucyjnych.
    • Opłaty dystrybucyjnej możesz uniknąć inwestując za pośrednictwem platform  internetowych - np. . Jest to analogiczne z brakiem opłat za dokonywanie przelewów online, których realizacja w okienku bankowym niosłaby za sobą dodatkowe koszty.
  • Opłata umorzeniowa

    Jest to opłata stosowana najczęściej w długoterminowych programach systematycznego oszczędzania, czy też programach z jednorazową wpłatą o określonym czasie trwania.

    Opłata pobierana jest na rzecz dystrybutora funduszu. Podaje się jako procent od wypłacanych przez Ciebie aktywów na zakończenie inwestycji. Na przykład przy wypłacie 1000 zł z funduszu o opłacie umorzeniowej 3%, dystrybutor otrzyma wynagrodzenie równe 30 zł. Zatem faktycznie otrzymasz z powrotem 970 zł.

    Warto wiedzieć, że:

    • W przypadku funduszy NN opłata umorzeniowa może być pobierana tylko dla jednostek uczestnictwa kategorii I, K, P i S.
    • W przypadku jednostek I i K opłata umorzeniowa może być pobrana tylko w pierwszym roku inwestycji i wynosi maksymalnie 10%.
    • W przypadku jednostek P i S opłata umorzeniowa może być pobrana w określonym w regulaminie produktu terminie i wynosi maksymalnie 5%.
    • Informacje jaka jednostka jest oferowana w ramach programu dystrybutora oraz z jaką faktyczną opłatą umorzeniową jest związana znajdziesz w regulaminach produktów.
    • W przypadku IKE oraz IKZE w ramach NN TFI24 nie pobieramy żadnych opłat umorzeniowych.
  • Opłata za zamianę lub konwersję

    Opłata pobierana przez TFI na pokrycie kosztów zamiany lub konwersji pomiędzy subfunduszami. W praktyce nie pobierana od lat – obecnie w NN Investment Partners TFI S.A. dla każdego funduszu wynosi 0%.

    Wymieniona jest ona w dokumentach prawnych – prospektach informacyjnych oraz kluczowych informacjach dla inwestorów, jako jedna z możliwych do zastosowania opłat.
    Uwaga – opłata ta bywa mylona z dodatkową opłatą dystrybucyjną (tzw. opłatą wyrównawczą) pobieraną przy zamianie/konwersji z funduszu o niższej opłacie dystrybucyjnej do funduszu o wyższej opłacie.

Dlaczego opłaty są bardzo istotne?

Najważniejszymi opłatami, które powinieneś brać pod uwagę przed podjęciem decyzji o inwestowaniu w fundusze inwestycyjne są: opłata dystrybucyjna oraz opłata za zarządzanie. Dlaczego?

 

Przykład 1 - Wpływ opłaty dystrybucyjnej na wynik inwestycji:

  Braku opłaty dystrybucyjnej 5% opłacie dystrybucyjnej
Twoja wpłata 10 000 zł 10 000 zł
Opłata dystrybucyjna 0 zł 500 zł
Zainwestowana kwota 10 000 zł 9 500 zł
Wypracowany zysk 9 672 zł 8 688 zł
Wartość inwestycji 19 672 zł 18 688 zł
  Różnica 984zł

Po 10 latach w przypadku braku opłaty dystrybucyjnej wartość inwestycji byłaby wyższa o 984 zł – czyli blisko 10% pierwotnie zainwestowanej kwoty. Różnica spowodowana jest faktem, że od samego początku inwestycji 500 zł więcej „pracuje” na Twoje zyski przez okres 10 lat. Dodatkowo, różnica ta będzie powiększać się wraz z wydłużaniem okresu inwestycji (po 20 latach wyniosłaby 1935 zł, natomiast po 30 latach aż 3806 zł). Jeszcze większy wpływ na wartość zgromadzonego kapitału ma opłata za zarządzanie.

Wyobraźmy sobie inwestycję w dwa bardzo podobne fundusze, które przed pobraniem opłat osiągają takie same wyniki inwestycyjne:

  • jeden osiąga średnioroczną stopę zwrotu równą 7% po opłacie za zarządzanie wynoszącej 3%
  • drugi, który stosuje tą samą strategię inwestycyjną, ale pobiera opłatę za zarządzanie wynoszącą 4% - osiąga zatem średnioroczną stopę zwrotu równą 6%.

 

Zgromadzony kapitał w zależności od pobieranej opłaty za zarządzanie i horyzontu inwestycyjnego

Podsumowanie

Gdzie szukać informacji na temat opłat?

Najlepszym źródłem informacji o opłatach w Funduszach Inwestycyjnych NN są:

  • Opłaty bieżące a wskaźnik kosztów całkowitych (WKC)

    W obowiązkowo publikowanych dokumentach możesz napotkać na dwie alternatywne metody prezentacji opłat funduszu: opłaty bieżące w kluczowych informacjach dla inwestorów, natomiast WKC w prospektach informacyjnych. Na opłaty bieżące w przypadku Funduszy NN składają się:

    • opłata za zarządzanie,
    • opłata bankowa – koszty rachunku bankowego subfunduszu. Koszty te ograniczone są konkretną kwotą, a ich wysokość nie jest uzależniona od wysokości aktywów subfunduszu. Chcąc wykazać je we wskaźniku opłat bieżących, dla każdego subfunduszu wyrażamy je jako procent średnich aktywów netto danego subfunduszu. W przypadku subfunduszy o dużej wartości aktywów netto, koszty te są na tyle niewielkie w ujęciu procentowym, że nie wpływają na wartość prezentowanego wskaźnika kosztów bieżących. Natomiast w przypadku mniejszych subfunduszy mogą one powodować wzrost wskaźnika kosztów bieżących o około 0,05% do 0,1%.
    • opłaty bieżące pobierane przez fundusze inwestycyjne będące składnikiem lokat (portfela inwestycyjnego) Subfunduszu NN – w przypadku subfunduszy NN Investment Partners TFI S.A. inwestujących w inne fundusze (np. fundusze z parasola NN SFIO oraz NN Perspektywa SFIO) do prezentowanego przez nas wskaźnika kosztów bieżących doliczane są również koszty bieżące funduszy źródłowych, pomniejszone o ewentualną premię inwestycyjną. Premia ta naliczana jest codziennie i stanowi przychód subfunduszu, powiększając wartość jego aktywów oraz cenę jednostki uczestnictwa. Taki dodatkowy przychód z tytułu premii inwestycyjnej otrzymują subfundusze NN Perspektywa SFIO oraz subfundusze w parasolu NN SFIO. Wartość tego elementu wskaźnika kosztów bieżących uzależniona jest od udziału poszczególnych funduszy źródłowych w portfelu subfunduszu zarządzanego przez NN Investment Partners TFI S.A..

    Wskaźnik Kosztów Całkowitych (WKC, ang. TER – Total Expense Ratio) jest natomiast obliczany zgodnie z załącznikiem rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 stycznia 1999 r. W przypadku NN Investment Partners na wskaźnik WKC składa się:

    • opłata za zarządzanie,
    • opłata bankowa,
    • ujemne różnice kursowe – wynikające ze sprzedaży lokat subfunduszu po niekorzystnym kursie walutowym w stosunku do kursu walutowego w momencie ich zakupu.
      W przypadku gdy w ciągu danego roku kalendarzowego wynik na transakcjach wymiany walut jest ujemny jest on wliczany do kosztów subfunduszu, natomiast w przypadku dodatniego wyniku jest on pomijany – tj. nie zmniejsza WKC subfunduszu. W praktyce składnik ujemnych różnic kursowych może mieć istotny wpływ na wskaźnik kosztów
      w przypadku subfunduszy mających większą ekspozycję na ryzyko walutowe – np. subfundusze Środkowoeuropejskie oferowane w ramach parasola FIO.
    • podatki od dywidend wypłaconych przez zagraniczne spółki – efektywne stopy podatkowe różnią się w zależności od krajów, zależą od międzynarodowych umów o unikaniu podwójnego pomiędzy Polską a poszczególnymi państwami.
    • koszt odsetkowy – wynikające z przeprowadzania transakcji typu sell-buy-back.

    Dla lepszego zrozumienia różnic pomiędzy wartościami wskaźników WKC oraz opłat bieżących warto przyjrzeć się poniższemu zestawieniu dla 3 subfunduszy NN Investment Partners TFI S.A. (dane za rok kalendarzowy 2012):

     

    NN Obligacji

    NN Akcji Środkowoeuropejskich

    NN (L) Globalny Długu Korporacyjnego

    1.      Opłata za zarządzanie

    1,25%

    3,5%

    1,8%

    2.      Opłata bankowa

    0,002%

    0,06%

    0,005%

    3.      Opłaty bieżące w funduszach w portfelu subfunduszu po odliczeniu premii inwestycyjnych

    0%

     

    0%

     

    0,43%

    (inwestycja
    w fundusz luksemburski NN (L) Global High Yield)

    4.      Ujemne różnice kursowe

    0,109%

    0,05%

    0,013%

    5.      Podatki od dywidend zagranicznych

    0%

    0,34%

    0%

    6.      Koszty odsetkowe

    0,005%

    0%

    0%

    WKC
    (1+2+4+5+6)

    1,37%

    3,95%

    1,82%

    Opłaty bieżące (1+2+3)

    1,25%

    3,56%

    2,23%

    Jak widać różnice pomiędzy oboma wskaźnikami wynikają z uwzględnia (lub) nie składników nr 3-6.

  • Koszty transakcyjne funduszy

    W ramach zarządzania funduszami inwestycyjnymi dokonujemy transakcji na regulowanych rynkach akcyjnych (przede wszystkim Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie) oraz rynku papierów dłużnych za pośrednictwem domów maklerskich i brokerów. Jako bardzo duży klient dla naszych pośredników, transakcje realizujemy po znacznie niższych cenach niż osoby indywidualne. Wszelkie koszty transakcyjne pobrane przez domy maklerskie uwzględniane są od razu w wycenie jednostki funduszu i jego aktywach.

  • Ruchoma wycena (swing pricing)

    W przypadku funduszy lokalnych inwestujących w fundusze luksemburskie (tj. subfunduszy NN (L) z funduszu parasolowego NN SFIO) zaobserwować można występujące niekiedy jednodniowe wahania cen. Wynikają one ze stosowanie tzw. swing pricingu przez fundusz luksemburski. Ruchoma wycena ma zapobiegać ponoszeniu nadmiernych kosztów transakcyjnych dla obecnych Klientów funduszy. Zamiast obciążać obecnych Klientów funduszu kosztami transakcyjnymi, cena jednostki funduszu inwestycyjnego może być podniesiona jeżeli obrót jednostkami funduszu w danym dniu przekroczył pewien próg procentowy całości aktywów funduszu. Podniesienie wartości jednostki dla nabywających fundusz pozwala na pokrycie kosztów transakcyjnych związane z obsługą płynności portfela, przez co koszty transakcyjne nie wpływają na wartość inwestycji obecnych Klientów funduszu.